Een onderzoek naar bacteriën bij oorlogsslachtoffers in ziekenhuizen in Oekraïne een jaar geleden toonde aan dat sommige bacteriesoorten volledig resistent waren tegen antibiotica. Nu hebben dezelfde onderzoekers de besmettelijkheid van deze bacteriën onderzocht. “De bacterie Klebsiella pneumoniae, die resistent is tegen alle antibiotica, is ook bijzonder agressief en gevaarlijk,” zegt Kristian Riesbeck, die het onderzoek leidde.
De Lund Universiteit in Zweden meldde eerder dat Kristian Riesbeck, hoogleraar klinische bacteriologie aan de Lund Universiteit en senior arts, werd benaderd door de Oekraïense microbioloog Oleksandr Nazarchuk om hulp te bieden bij het onderzoeken van de mate van antibioticaresistentie bij bacteriën van ernstig gewonde en geïnfecteerde oorlogsslachtoffers die in ziekenhuizen werden behandeld.
Met behulp van monsters van 141 oorlogsslachtoffers (133 volwassenen gewond door de oorlog en acht pasgeborenen met een longontsteking) kon worden aangetoond dat verschillende bacteriesoorten resistent waren tegen breedspectrumantibiotica en dat zes procent van alle monsters resistent was tegen alle antibiotica die door de onderzoekers werden getest.
De onderzoekers hebben nu een artikel gepubliceerd in het Journal of Infection, waarin ze verder hebben onderzocht of Klebsiella pneumoniae in bredere contexten ziekten kan veroorzaken. Klebsiella kan urineweginfecties, longontstekingen, huidinfecties in wonden en sepsis veroorzaken. De onderzoekers gebruikten monsters van 37 patiënten waarvan eerder was vastgesteld dat ze resistente bacteriën hadden. Het volledige genoom van de bacteriën werd gesequencet om te onderzoeken of er genen aanwezig waren die resistentie konden veroorzaken.
Onbehandelbaar
“Alle bacteriën bleken de genen te dragen waarvan we weten dat ze geassocieerd zijn met resistentie. We zagen dat een kwart van deze bacteriën resistent was tegen alle beschikbare antimicrobiële middelen op de markt; deze bacteriën worden aangeduid als volledig resistent (pandrug-resistent). Infecties veroorzaakt door deze bacteriën worden zeer moeilijk of, in sommige gevallen, onmogelijk te behandelen met de medicijnen die we vandaag hebben,” zegt professor Riesbeck.
Pandrug-resistente bacteriën zijn een extreme vorm van antibioticaresistentie en een groeiende zorg binnen de gezondheidszorg.
De onderzoekers wilden weten of infectie zich verder kan verspreiden via de bacteriën die afkomstig zijn van patiënten in Oekraïne. Om dit te onderzoeken werden experimenten uitgevoerd op muizen en insectenlarven.
“Het bleek dat de bacteriesoorten die het meest resistent waren tegen antibiotica ook het beste overleefden in muizen in verband met longontsteking. Evenzo waren deze bacteriesoorten zo agressief dat ze de insectenlarven aanzienlijk sneller doodden dan de bacteriën die minder resistent waren tegen antibiotica.”
Genetische sequencing toonde aan dat alle Klebsiella-bacteriën met volledige resistentie, onderzocht door de onderzoekers, de genen droegen die hen virulenter maakten.
“In veel gevallen verliezen bacteriën hun vermogen om te infecteren en ziekten te veroorzaken omdat al hun energie wordt besteed aan resistent zijn tegen antibiotica. Maar we hebben bacteriën wellicht onderschat: we zagen dat veel van deze bacteriesoorten uit Oekraïne zijn uitgerust met genen die hen zowel resistent als virulent maken,” zegt Kristian Riesbeck.
Volgens professor Riesbeck betekent dit dat de bacteriën die zich onder de gewonden in Oekraïne verspreiden, hoogstwaarschijnlijk zullen blijven overleven en problemen zullen blijven veroorzaken.
“Dit is iets dat niet vanzelf zal verdwijnen. Zolang patiënten niet geïsoleerd en goed behandeld kunnen worden, zal de verspreiding van infecties doorgaan.”
Kristian Riesbeck beschouwt de resultaten als angstaanjagend, maar niet onverwacht. Dit is wat er gebeurt wanneer de infrastructuur van een gezondheidszorgsysteem instort. En het geldt niet alleen voor Oekraïne, maar ook voor andere door oorlog verscheurde gebieden wereldwijd.
“Hoewel deze pandrug-resistente bacteriën vechten om te overleven tegen onze antibiotische behandelingen, hebben ze nog steeds een volledig stel genen dat hen in staat stelt ziekten te veroorzaken. Dit is voor ons allemaal verrassend en helaas een zorgwekkend teken voor de toekomst.”
Feiten
Het artikel in het Journal of Infection is geleid door de Lund Universiteit en is een samenwerking met collega’s uit Oekraïne, het EUCAST-laboratorium in Växjö en het Karolinska Instituut.
Het onderzoek is uitgevoerd met steun van onder andere de Knut en Alice Wallenberg Stichting, de Zweedse Onderzoeksraad, de Zweedse Hart- en Longstichting en ALF-financiering van Regio Skåne.
Over Klebsiella pneumoniae
Klebsiella pneumoniae is een van de belangrijkste bacteriële oorzaken van sterfte wereldwijd. Er wordt geschat dat Klebsiella pneumoniae verantwoordelijk is voor ongeveer 20 procent van alle sterfgevallen die worden toegeschreven aan antimicrobiële resistentie.