Een ‘economische noodzaak’ noemt een groep van ongeveer 80 investeerders, die gezamenlijk zo’n €12 biljoen (meer dan $13 trillion) beheert, het verminderen van het gebruik van antibiotica bij mensen, dieren en in de landbouw. Ze roepen op om actie te ondernemen tegen de “escalerende antimicrobiële resistentie(AMR)-crisis”. De waarschuwing is niet alleen gebaseerd op de gezondheidsrisico’s, maar vooral op de daarmee gemoeide economische overwegingen.
Het Investor Action on Antimicrobial Resistance-initiatief ziet antibioticaresistente bacteriën – ook wel ‘superbugs’ of ‘superbacteriën’ genoemd – als een existentiële, systemische bedreiging. Ze noemen het vergelijkbaar met Covid-19, de financiële crisis van 2008 en de risico’s van klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit. De oproep komt vlak voor de tweede ‘High-Level Meeting’ van de Algemene Vergadering van de VN over antimicrobiële resistentie (AMR) in september in New York.
Antimicrobiële resistentie ontstaat wanneer microben (bacteriën, virussen, parasieten en schimmels) resistent worden tegen medicijnen waarmee ze voorheen konden worden bestreden. Hierdoor zijn infecties moeilijker te behandelen en kunnen superbacteriën ontstaan. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft AMR aangemerkt als een ernstige bedreiging voor de mondiale gezondheid. Het wordt ook wel de stille pandemie genoemd, omdat wereldwijd steeds meer mensen aan resistentie overlijden, maar het onderwerp nauwelijks het nieuws haalt. Verontreiniging door de landbouw-, farmaceutische en gezondheidszorgsectoren, antibioticagebruik in mensen en vee zijn oorzaken van AMR.
De investeringsgroepen die de verklaring ondertekenden, waaronder het Britse FAIRR-initiatief, zijn onder meer bezorgd dat het gebruik van antibiotica in de vleesindustrie deze resistentie in de hand werkt en zo “een bedreiging vormt voor de gezondheid van onze mensen en planeet”. Alleen al in de VS zou 80% van de antibiotica aan vee worden gegeven (in plaats van aan mensen). In Nederland daalt het antibioticagebruik in de dierhouderij al jaren. Ook in de EU nam het gebruik in landbouwhuisdieren en in de aquacultuur af. Toch neemt het gebruik wereldwijd naar verwachting juist toe.
Daling BBP met 3,8%
De WHO schat dat antibioticaresistentie tegen 2050 jaarlijks tot 10 miljoen levens zal kosten, vergelijkbaar met de huidige impact van kanker. De klok tikt nu ook omdat de wereldwijde economische kosten duidelijker worden, aldus het IAAMR. Ze schatten dat de wereldwijde economische kosten die verband houden met antimicrobiële resistentie zullen oplopen tot €90 biljoen ($100tn), wat zal leiden tot een daling van 3,8% van het wereldwijde bruto binnenlands product in 2050. Dat maakt dat investeerders zoals Legal & General Investment Management en het Australische pensioenfonds Hesta het aanpakken van AMR een economische noodzaak vinden. Ze zijn bezorgd dat AMR de wereldwijde financiële markten, economische stabiliteit en de langetermijnwaardecreatie negatief zal beïnvloeden.
Beleggers spoorden de afgelopen jaren bedrijven zoals McDonald’s en Hormel Foods aan om het gebruik van antibiotica in hun toeleveringsketens te verminderen. Dit deden ze door middel van resoluties tijdens aandeelhoudersvergaderingen. Tot nu toe is geen van deze resoluties aangenomen. Jeremy Coller, voorzitter van FAIRR (een Brits netwerk van beleggers dat zich richt op risico’s in intensieve veehouderij), zegt in de Financial Times dat bedrijven – van farmaceutica tot varkenshouders – die antibiotica routinematig in dieren gebruiken, profiteren van lakse regelgeving en daarmee niet alleen de effectiviteit van antibiotica bij mensen ondermijnen, maar ook het dierwelzijn in gevaar brengen.
Voor bedrijven betekent het dat ze alternatieve manieren moeten zoeken om infecties te beheersen. Dat kan op korte termijn tot hogere kosten leiden. Uiteindelijk, stelt de groep, draagt dit bij aan een duurzamere en gezondere toekomst. In de verklaring roepen ze wereldleiders en beleidsmakers op tot actie. Zeven verzoeken omvatten op wetenschap gebaseerde richtlijnen en doelstellingen, beheer en de ‘One Health’-benadering, waarbij ze naar eigen zeggen rekening houden met de wisselwerking tussen de gezondheid van dieren, mensen en het milieu. Al zal dat alleen niet genoeg zijn, klinkt het ook. Beleggers zullen evenwicht moeten brengen in de langetermijnbelangen van de samenleving tegenover de kortetermijnwinst. Investor Action on AMR stelde dan ook een beleggersgids voor AMR samen.
Nieuwe langetermijnaanpak Nederland
Nederland stelde recent een nieuwe langetermijnaanpak tegen antimicrobiële resistentie voor, het Nationale Actieplan Antimicrobiële Resistentie 2024-2030. Nederland krijgt hierin de rol van proactieve verbinder en partner. Het plan bouwt voort op bestaand beleid en legt extra nadruk op 3 nieuwe thema’s: het versterken van de samenwerking tussen landen, het verbreden van de focus van antibiotica naar antimicrobiële middelen (dat betekent dat naast bacteriën en virussen ook schimmels en gisten in de aanpak worden meegenomen) en meer aandacht voor plantgezondheid en het milieu.